Osnovna podjela temeljnih konstrukcija

Temelj je element konstrukcije koji prima i prenosi opterećenje sa konstrukcije na tlo. Temelj je važan dio konstrukcije od koga zavisi njena stabilnost. Odabiru tipa i dimenzija temelja se mora veoma ozbiljno pristupiti, jer svaki lom temelja može izazvati i lom konstrukcije.

Odabir tipa temelja zavisi od intenziteta opterećenja koju prenosi i tipa tla na koje se oslanja. Površina temelja preko koje se temelj oslanja na tlo se zove kontaktna površina temelja. Visinska razlika izmedju površine tla i kontaktne površine se naziva dubina fundiranja. U zavisnosti od dubine findiranja, temelji se dijele na temelje neposredno i posredno oslonjene na tlo.

Temelji neposredno oslonjeni na tlo 

P L I T K O  T E M E L J E N J E

Plitko temeljenje se radi onda kada se tlo, zadovoljavajućih fizičko-mehaničkih karakteristika, nalazi na maloj dubini. Dubina fundiranja zavisi od vrste tla, tipa objekta, nivoa podzemnih voda i klimatskih uslova. Postoji više tipova temeljnih konstrukcija koje se koriste kod plitkog temeljenja.

Trakasti temelji

Primjenjuju se za konstrukcije čiji su glavni noseći elementi zidovi. Uglavnom se koriste kod zidanih konstrukcija male spratnosti kao što su kuće ili drugi manji objekti. Trekasti temelji mogu biti od nearmiranog betona, armiranog betona, i u slučaju manjeg opterećenje, od kamena i opeke.

Temelji samci

Služe za temeljenje konstrukcije kod koje su stubovi glavni noseći elementi. Temelji samci su najčešće centrično opterećeni elementi, najčešće kvadratnog presjeka, mada u određenim slučajevima mogu biti i pravugaonog. Dimenzije i oblik zavise od inteziteta opterećenja i vrste tla na koje se oslanjaju. Treba biti zadovoljen uslov da je maksimalni pritisak temelja na tlo manji od dozvoljenog pritiska tla.

Temelji samci su pogodno rješenje kada se konstrukcija temelji na čvrstom tlu jer se tako ostvaruje značajna ušteda u materijalu. Temelji samci su obično povezani veznim gredama koje sluše za ukrućivanje temeljne konstrukcije u horizontalnom pravcu.

Temeljni nosači ili kontragrede

Kada je raspon izmedju stubova konstrukcije relativno mali, ili kada je opterećenje koje stubovi prenose na tlo veliko, temelji samci bi morali biti velikih dimenzija i skoro bi se dodirivali ili bi bili veoma blizu jedan drugom. Zbog toga se u ovim situacijama stubovi temelje na zajedničkim nosačima koji se zovu kontragrede. Ovakvo rješenje smanjuje opterećenje koje se prenosi na tlo jer se povećava površina temelja i sprječavaju potencijalna nejednaka slijeganja.

Temeljne ploče

Temeljenje konstrukcija na pločama se radi u slučaju kada se na tlo prenosi veliko opterećenje ili kada je čvrstoća tla relativno mala, pa se većom površinom temelja nastoji smanjiti opterećenje koje se prenosi sa konstrukcije. Ovo je obično slučaj kod visokih zgrada koje prenose veliko opterećenje na relativno malu površinu temelja. Temeljnje ploče se mogu izvesti ispod kompetnog objekta ili samo ispod njegovih djelova.

Temelji posredno oslonjeni na tlo 

D U B O K O  T E M E L J E N J E

Duboko temeljenje je opravdano kada je dubina na kojoj se nalazi čvrsto tlo velika i kada plitko temeljenje nije racionalno. U tom slučaju se prolazi kroz slabo nosive djelove tla da bi se došlo do čvrstog sloja na kojem je moguće kvalitetno utemeljiti objekat. Najčešći tip temeljne konstrukcije kod dubokog temeljenja su šipovi. Šipovi mogu biti betonski, čelični i drveni. Betonski šipovi se mogu gotovi pobijati u tlo ili se mogu betonirati direktno u tlo.

Stojeći šipovi

Prenose opterećenje preko direktnog kontakta baze i čvrstog tla. Princip prenošenja opterećenja je isti kao stubova. Ovako se premošćavaju slabi slojevi tla i temeljenje se vrši na čvrstoj stijeni.

Lebdeći šipovi

U slučaju kada se čvrsto tlo nalazi na veoma velikoj dubini, opterećenje konstrukcije se prenosi putem frikcije koja se ostvaruje izmedju omotača šipa i tla.