Šta je rđa i kako se formira
Jedini metali koji rđaju su gvožđe i legure koje sadrže gvožđe kao što je na primjer čelik. Neki drugi metali korodiraju ali ne rđaju. Kod korozije bakra i njegovih legura na primjer, stvara se zeleni omotač koji se naziva patina. Rđanje predstavlja elektrohemijski proces pri kojem dolazi do raspadanja materijala na sastavne atome. Rđa je uglavnom crvene, braon ili narandžaste boje. Rđa nije samo estetski problem već može dovesti do ozbiljne degradacije materijala i gubljenja primarne funkcije.
Foto: wasatchsteel.com
Rđa se formira kada kiseonik dođe u trajan kontakt sa gvožđem pri čemu počinje proces poznat kao oksidacija. Kiseonik dolazi u trajan kontakt sa gvožđem putem vode ili vodene pare. Ugljendioksid iz vazduha reaguje sa vodom, formira slabu ugljeničnu kisjelinu, razlaže vodu na vodonik i kiseonik i izaziva razlaganje jednog dijela gvožđa. Slobodni kiseonik se zatim spaja sa razloženim dijelom gvožđa i formira gvožđe oksid ili popularnije rđu.
Foto: coxreels.com
Sredine koje ubrzavaju proces oksidacije su slana voda i vazduh kao i kisjeline i kisjele kiše. Zbog ovoga se u primorskim predjelima ili u industrijskim zonama uvijek vodi više računa o izboru metala koji će se koristiti i o njihovoj zaštiti. Najveću opasnost za čelik predstavlja prisustvo slane vode i vlažnog vazduha dok izloženost običnoj vodi ili suvom vazduhu nije značajno štetna.
Da bi se čelik zaštitio od rđe on se najčešće podvrgava procesu galvanizacije kada se oblaže sa tankim slojem cinka. Ovakav čelik se naziva pocinčani čelik i često je rješenje u građevinarstvu. Čelik može biti obložen sa većom ili manjom količinom cinka i to će uticati na njegov stepen zaštite. Količina cinka se mjeri u gramima po kvadratnom metru (g/m2). Problem je međutim što se obloga od cinka vremenom troši i postoji mogućnost da će nakon nekog vremena čelik ponovo biti izložen rđi. Zaštita čelika oblogom od cinka ima vijek trajanja i on će biti veći što je veća gramaža cinka po kvadratnom metru. Zaštita čelika se može odratiti premazima i bojama koje ga štite od spoljašnje sredine.
Foto: expansivefence.com
Nerđajući čelik je vrsta čelika otporna na rđu. Ovakav čelik se dobija dodavanjem hroma čeliku. Za razliku od pocinčanog čelika kojem se cink dodaje kao obloga, kod nerđajućeg čelika hrom je pomiješan sa osnovnim materijalom. Zbog ovoga se hrom ne može istrošiti kao što je to slučaj sa cinkom.
10.08.2020. Gradnja
# čelik # rđa # zaštita čelika