Šta je vatrostalna opeka, kako se dobija i gdje se koristi

Vatrostalna opeka je vrsta opeke koja je otporna na visoke temperature. Ona se uglavnom koristi za potrebe zidanja peći, kamina, ložišta i dimnjaka. Za dobijanje vatrostalne opeke koristi se vatrostalna glina. Vatrostalna opeka može izdržati temperature veće od 1000°C bez oštećenja. Na stepen otpornosti na temperaturu utiče tip vatrostalne opeke. Vatrostalna opeka ima drugačiju boju i termičku provodljivost od klasične opeke koja se koristi za zidanje. 

Od čega se sastoji vatrostalna opeka

Uglavnom su glavni sastojci vatrostalne gline silicijum dioksid (Si O2) i glinica koja predstavlja dehidratisani aluminijum oksid (Al2O3) koji se dobija prečišćavanjem boksita pri proizvodnji aluminijuma. Takođe može sadržati manje količine krečnjaka, magnezita, gvožđe oksida ili alkalnih metala.

Silicijum dioksid (Si O2) postaje mekan tek na 1500 °C, a topi se na 1800 °C. Upravo zbog ovako visoke tačke topljenja je silicijum dioksid predstavlja osnovni sastojak vatrostalne opeke.

Glinica ima još veću tačku topljenja od silicijum dioksida, čak 2000 °C pa je u velikoj mjeri sadržana u vatrostalnoj glini.

Ostali sastojci koji se dodaju u značajno manjim količinama smanjuju tačku topljenja vatrostalne opeke.

Vatrostalne gline se dijele na kisjele, bazične i neutralne. 

Opeke od kisjele vatrostalne gline

Šamotna opeka sadrži 50-75% silicijum dioksida, 20-40% glinice i ispod 10% ostalih sastojaka. Najčešće se koriste kod izrade peći. Može izdržati temperaturu do 1600 °C.

Silikatna opeka sadrži 95% silicijum oksida, a ostatak je krečnjak koji služi kao vezivo. One se mogu koristiti za izradu topionica stakla, čelika i bakra. Može izdržati temperaturu do 2000 °C.

Opeke od bazične vatrostalne gline

Magnezitna opeka se sastoji od 85% magnezijum oksida i 3.5% gvožđe oksida, sa dodatkom glinice i krečnjaka. Koristi se za izradu peći, a može izdržati temperaturu od 1800 °C do 2000 °C.

Dolomitna opeka u sebi sadrži visoki procenat dolomita i jeftinija je varijanta magnezijumske opeke. Može izdržati temperaturu od 1400 °C do 1600 °C.

Boksitna opeka se sastoji od 86% boksita i može izdržati temperaturu do 1600 °C.

Opeke od neutralne vatrostalne gline

Hromna opeka sadrži 50% hromovih oksida, 30% gvožđe oksida i 20% boksita. Odupire se temperaturama do 2000 °C.

Karborundna opeka je specijalna vrsta šamotne opeke koja sadrži veliki udio silikonskog karbida. Ovu opeku karakteriše velika tvrdoća. Može izdržati temperaturu do 1900 °C.

Ugradnja vatrostalne opeke

Da bi vatrostalne opeka zadovoljila funkciju za zidanje se mora koristiti vatrostalni malter koji takođe može izdržati visoke temperature. Uglavnom se vatrostalni malter dobija korišćenjem vermakulita ili vatrostalne gline u funkciji agregata. Dvije osnovne vrste vatrostalnog maltera su hidraulički vatrostalni malter i gotovi vatrostalni malter.

Hidraulički vatrostalni malter se saastoji od agregata i vezivnog materijala. U pogledu obradljivosti je sličan klasičnom cementnom malteru. Otporan je na vodu i hemijske supstance. 

Gotovi vatrostalni malter predstavlja mješavinu gline, agregata i  tečnog stakla. Inferiorniji je od hidrauličkog vatrostalnog maltera jer se nakon sušenja rastvara u vodi i sporo se suši ukoliko je sredina vlažna. 

Zidanje zidova debljine 10 cm

Zidanje zidova debljine 20 cm