Šta je bentonit, kako se dobija i gdje se primjenjuje

Bentonit je vrsta visoko plastične gline koja ima sposobnost ekspandiranja i pretvaranja u gel kada se nađe u dodiru sa vodom. Nastaje taloženjem vulkanskog pepela u vlažnim uslovima. U najvećoj mjeri se sastoji od monmorionita koji je mineral gline. Ostali sastojci mogu biti natrijum, kalijum, kalcijum ili aluminijum. U zavisnosti od toga koji element dominira, razlikujemo različite vrste bentonita. 

Kako se dobija bentonit?

Sirovi bentonit se uglavnom dobija rudarenjem. Izvlači se u tvrdoj formi i najčeše ima prirodnu vlažnost oko 30%. Nakon što se izvadi bentonit se lomi i suši do vlažnosti od 15% i prosijava se u određenoj granulaciji ili se melje u prah. Prvo nalazište bentonita se nalazi u mjestu Fort Benton u državi Vajoming u SAD-u. Po ovom nalazištu je bentonit dobio i ime. 

Vrste bentonita

Dvije osnovne vrste bentonita su sodijum bentonit i kalcijum bentonit. Sodijum bentonit je vrsta bentonita kod koje dominira natrijum, dok kalcijum dominira kod kalcijum bentonita. Glavna razlika između ove dvije vrste bentonita je to što sodijum bentonit ima mogućnost ekspandiranja dok kalcijum bentonit nema tu sposobnost. Kada se kaže bentonit uglavnom se misli na sodijum bentonit koji ima mogućnost ekspandiranja dok se kalcijum bentonit naziva Fulerova zemlja. 

Primjena bentonita kod raznih vrsta iskopa

Kada se bentonit pomiješa sa vodom dobija se bentonitna suspenzija koja je statičkim uslovima viskozna i gusta, ali postaje tečnija i rjeđa kada se uzburka. Upravo ova karakteristika bentonitne suspenzije je čini veoma pogodnom za osiguranje iskopnih jama kada se rade zidovi dijafragme, šipovi, temelji i ostali iskopi. Kada je iskop u stanju mirovanja, tj. kada mašina prestane da radi, bentonitna suspenzija postaje gusta i viskozna pa stvara pritisak na zidove iskopa što obezbjeđuje stabilnost iskopa.  

Bentonit kao hidroizolacija

Bentonit u dodiru sa vodom ekspandira pri čemu se pretvara u vodonepropusni gel. Ova ga osobina čini pogodnim materijalom za hidroizolovanjem djelova konstrukcije koji su u dodiru sa zemljom. Za ovu namjenu se koriste bentonitne membrane koje se sastoje od dva sloja geotekstila između kojih se nalazi bentonitna masa. Uglavnom se za ovu potrebu koristi natrijum bentonit. Hidroizolacija se vrši na taj način da se kompletna konstrukcija koja je u kontaktu sa zemljom obavije bentonitnom membranom koja nakon dodira sa vodom ekspandira i stvara savitljivu ali snažnu vodonepropusnu membranu.