Reakcije i otpornost na vatru: Kako se klasifikuju građevinski materijali u odnosu na njihovo ponašanje u slučaju požar

U slučaju požara u objektu, zaštita ljudskih života je najvažnija! Svi korisnici objekta treba da imaju mogućnost pravovremene evakuacije. Vrijeme obezbijeđeno za evakuaciju najviše zavisi od materijala od kojih je objekat izgrađen i njihovog ponašanja tokom izlaganja vatri.

Sa ciljem optimizacije procesa evakuacije, Evropska Unija je 2000. godine usvojila Standard EN 13501. Ovim standardom su ustanovljene klase koje predstavljaju pokazatelj protivpožarnih karakteristika različitih materijala. Ove klase se trenutno koriste kao referenca u mnogim zemljama širom svijeta.

Reakcija na požar:

Različiti materijali i proizvodi mogu se klasifikovati u 7 različitih Euro klasa prema načinu na koji reaguju na požar: A1, A2, B, C, D, E i F klasa. Reakcija na požar je odgovor ili ponašanje materijala ili proizvoda u smislu doprinosa požaru kojem je izložen, sopstvenim razlaganjem u specifičnim uslovima.

Da bi u potpunosti razumjeli ovu klasifikaciju, važno je i razumjeti pojavu razbuktavanja – flashover. Razbuktavanje je pojava koja se javlja u zatvorenom prostoru gdje je količina toplote dovoljna da se dostigne tačka paljenja svih prisutnih materijala.

A1 – Negorivi materijali

Materijali koji ne gore i ne doprinose širenju požara. U ovu grupu spadaju: beton, staklo, čelik, prirodni kamen, opeka i keramički materijali i proizvodi.

A2 – Negorivi materijali

Materijali koji malo gore, malo doprinose širenju požara i ne izazivaju pojavu razbuktavanja. U ovu grupu spadaju materijali iz grupe A1 ali sa malim procentom organskih komponenti.

B – Teško gorivi materijali

Materijali koji su malo gorivi, malo doprinose širenju požara i izazivaju pojavu razbuktavanja. U ovu grupu spadaju gipskartonske ploče i drveni proizvodi sa protivpožarnom zažtitom.

C – Teško gorivi materijali

Materijali koji gore i izazivaju pojavu razbuktavanja u periodu od 10 minuta. U ovu grupu spadaju proizvodi poput fenolne pjene, ili gipskartonske ploče sa debljim površinskim premazima.

D – Normalno gorivi materijali

Materijali koji gore i izazivaju pojavu razbuktavanja u periodu do 10 minuta. U ovu grupu spadaju materijali i proizvodi od drveta bez protivpožarne zaštite, pri čemu njihove reakcije zavise od debljine i gustine.

E – Normalno gorivi materijali

Materijali koji gore i izazivaju pojavu razbuktavanja u periodu do 2 minuta. U ovu grupu spadaj materijali i proizvodu poput iverica manje gustine, ili plastični kompozitni izolacioni sistemi.

F – Neklasifikovani (lako gorivi) materijali

Materijali koji imaju neodređeno ponašanje. U ovu grupu materijala spadaju materijali i proizvodi koji nisu testirani.

Oslobađanje dima:

Prema tome da li materijal u požaru oslobađa dim, klasifikuju se kao:

S1 – Malo ili nimalo dima

S2 – Srednja količina dima

S3 – Puno dima

Oslobađanje gorećih čestica i/ili kapljica:

Da li materijal u požaru oslobađa čestice i/ili kapljice koje gore i otpadaju sa materijala pokazuju oznake:

d0 – Čestice se ne formiraju u periodu od 10 minuta

d1 – Čestice se formiraju u periodu od 10 minuta, ali ne gore i ne otpadaju više od 10 sekundi

d2 – Materijali koji ne spadaju u klasu d0 i d1

Otpornost na vatru:

Otpornost elementa u požaru definiše se oznakama poput REI 30, EI 90 i slično. Pri tome broj u oznaci označava minimalno vrijeme u toku kojeg materijal zadržava karakteristike označene slovima. Vrijeme je izraženo u minutima: 15, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240 ili 360, dok su karakteristike:

R – Nosivost označava da element ne smije da izgubi mehaničke osobine

E – Cjelovitost označava da nije dozvoljen prodor plamena kroz element

I – Izolovanost označava da temperatura na strani koja nije izložena vatri ne smije da se poveća za više od 140°C )mjereći srednju vrijednost) i ne smije da bude veća od 180°C na bilo kom dijelu.