Istorija opeke kao građevinskog materijala
Čovjek koristi blokove od gline već hiljadama godina, a najstarije nalazište naselja koje je sagrađeno glinom je iz perioda od 7000 godina p.n.e. Prvi blokovi od gline su se pravili u mjestima sa toplijom klimom gdje su se oblikovali od blata i sušili na suncu. Stari Egipćani su blokove pravili od gline pomiješane sa slamom. Dokazi ove tvrdnje su vidljivi na primjeru ostataka gradova Harappa Buhen i Mohenjo-daro koji se nalaze na teritoriji današnjeg Pakistana, a sagrađeni su 2500. godine p.n.e. Slike na zidovima grada Tebe, koji se nalazi na teritoriji današnjeg Egipta, predstavljaju egipatske robove koji miješaju, oblikuju i nose glinene blokove na sušenje.
Inovacija koje je najviše pospiješila i ubrzala proizvodnju gline je bilo otkriće pečene gline ili opeke u periodu oko 3500. godine p.n.e. Od ovog trenutka za potrebu proizvodnje nije bilo potrebno sunce pa se ona mogla praviti i u predjelima sa hladnijom klimom.
Opeka u Rimskom Carstvu
Rimljani su občno pravili opeku u proljeću, nakon čega su je skladištili dvije godine prije upotrebe i prodaje. Koristili su samo bijelu i crvenu glinu za proizvodnju opeke. Rimljani su proširili upotrebu opeke po cijelom Rimskom Carstvu koristeći mobilne peći za pečenje gline. Ovakvi blokovi od opeke su bili markirani znakom legije koja je nadgledala proizvodnju. Rimska opeka se razlikovala od opeke ostalih naroda u to vrijeme po tome što je nudila više oblika: kružni, izduženi, trouglasti, izduženi i pravougaoni. Opeku su koristili za izgradnju privatnih i javnih zgrada po cijelom carstvu. Osim zgrada, sa opekom su gradili potporne zidove, akvadukte i javna kupatila.
Tokom perioda Rimskog Carstva, rimljani su širili umjetnost proizvodnje opeke širom Evrope. Nakon pada Rimskog Carstva, proizvodnja opeke se nastavila samo u Italiji i Vizantijskom Carstvu. Tek se u 11. vijeku proizvodnja opeke proširila na oblast Francuske.
Opeka tokom srednjeg vijeka
U 12. vijeku opeka je počela da se koristi u Njemačkoj, a donijeta je iz sjeverne Italije. Ovo je dovelo do ekspanzije korišćenja opeke za izgradnju zgrada gotskog stila. Uglavnom se koristila opeka crvene boje. Primjeri ovakve arhitekture se nalaze u zemljama kao što su Švedska, Danska, Poljska, Njemačka, Finska, Litvanija, Letonija, Bjelorusija i Rusija. U ovom periodu zgrade nisu imale karakteristične figure po fasadama kako je to bio slučaj ranije. Razlog je to što je gotičke figure bilo nemoguće napraviti od opeke u tom momentu, međutim, kasnije su ipak uspjeli napraviti arhitektonske figure koristeći namjenski oblikovanu opeku. Zgrade su bile prepoznatljive po kombinaciji opeke različitih oblike i boje i njihovom kombinacijom sa bijelim krečnim malterom.
Tokom srednjeg vijeka početak proizvodnje opeke je podrazumijevao gnječenje gline koje su obavljali radnici bosim nogama. Oblikovana je tako što su je nabijali u drvene kalupe koji su bili postavljeni na stolu. Sto je bio pokriven sa pijeskom i slamom kako ne bi došlo do prijanjanja gline. Nakon oblikovanja gline u kalupu uklanjao se višak i blok je bio spreman za pečenje.
Opeka u Engleskoj
Ostaci starih zgrada u Engleskoj pokazuju da je opekarstvo bili veoma razvijeno sredinom 16. vijeka. Posle Velikog požara u Londonu 1666. godine, čitav grad je obnovljen uglavnom sa opekom.
Opeka u Americi
Opeka dobijena miješanjem slame i gline se vjekovima koristila u Centralnoj Americi, najviše u Meksiku. Neki objekti od opeke koje su napravili Asteci i danas postoje. Primjer je Piramida Sunca koja je sagrađena u 15. vijeku.
Opeka je do Sjeverne Amerike donijeta od strane Holandskih i Britanskih imiranata. Objekti od opeke su se počeli graditi već početkom 17. vijeka. Mnogi američki neboderi su obloženi sa opekom. Samo za izgradnju nebodera Empire State Building utrošeno je 10 miliona blokova opeke.
Opeka u toku Industrijske revolucije
Do 1885. godine opeka je pravljena ručno. Sa početkom Industrijske revolucije došlo je i do proizvodnje prvih mašina za izradu opeke. Ovo je dovelo do značajnog povećanja kapaciteta proizvodnje opekarskih blokova. Dok se proizvodila ručno, kapacitet je bio 36 000 blokova nedeljno, dok je sa uvođenjem mašina, već 1925. godine kapacitet bio 12 000 blokova dnevno.
Tokom građevinskog buma u 19. vijeku, godišnje je proizvođeno oko 10 miliona blokova od opeke. Opeka je i kroz 20. vijek bila često upotrebljivana kao građevinski materijal, posebno za izgradnju manjih stambenih objekata. Do današnjeg dana, opeka je ostala veoma popularan materijal prvenstveno zbog svoje trajnosti, izgleda i činjenice da se pravi od prirodnih materijala.
Glazirana opeka, karakteristike, prednosti i mane
Šta je vatrostalna opeka, kako se dobija i gdje se koristi
Šta je klimatski aktivna opeka (ZELENA GRADNJA)
Osnovne vrste opeke
Budućnost pripada glini (ODRŽIVA GRADNJA)
Najčešći tipovi slogova kod zidanih zidova od opeke
11.07.2022. Gradnja
# glina # građevinarstvo # opeka