Kako redukovati ugljenični otisak kroz arhitekturu: Tri pristupa kroz različite faze životnog vijeka zgrade

Hitnost smanjenja emisije CO₂ prisutna je u različitim oblastima djelovanja, uključujući i arhitekturu. U cilju postizanja dekarbonizacije arhitekture, neophodno je usvojiti cikličnu perspektivu, a ne linearnu, kada se pristupa procesima izgradnje. Ključ leži u promovisanju inovativnih i održivih rješenja do kojih se dolazi optimizacijom resursa, upotrebom tehnologija 3D štampe, korišćenjem recikliranih materijala i integrisanjem prirode u urbano okruženje. U nastavku teksta izdvajamo tri pristupa, koja postaju sve više zastupljena u procesima projektovanja i izgradnje, a koja dovode do značajne redukcije emisija ugljenika tokom čitavog životnog vijeka zgrade.

Graditi kvalitetnije ali sa manje

Prema World GBC-u, zgrade su trenutno odgovorne za 39% globalne emisije CO₂ pri čemu jedna trećina potiče iz faze izgradnje, dok se ostatak stvara u zgradama koje su u upotrebi. Kako bi se poboljšala ekonomska efikasnost, smanjio otpad i unaprijedila ekološka održivost, optimizacija resursa tokom izgradnje je ključna. Ovaj pristup dovodi do kvalitetnijih struktura uz smanjenje potrošnje prirodnih resursa i zagađujućih emisija. Na ovaj način može se graditi kvalitetnije, sa manjim uticajem na životnu sredinu.

Što se tiče smanjivanja emisije CO₂ koja se javlja u procesima izgradnje, kao primjer uspješnog rješenja izdvajaju se inovacije u procesima proizvodnje betona. Neke postojeće strategije su uključivale smanjenje specifične potrošnje goriva tokom proizvodnje cementa — ključnog elementa u proizvodnji betona — ili iznalaženje novih predloga za materijale koji čine beton, modifikovanje njihovog sastava kako bi se razvili različiti rasponi niskougljeničnog cementa i na taj način smanjile CO₂ emisije. Ova rješenja sa niskim sadržajem ugljenika dobijaju se preko zelenih formulacija sa alternativnim materijalima, kao što je kalcinisana glina, i korišćenjem alternativnih goriva dobijenih od materijala na kraju njihovog životnog ciklusa tokom procesa proizvodnje. Oni nude smanjenje CO₂ od najmanje 30% u poređenju sa standardnim tipovima cementa.

Pored toga, današnja tehnologija 3D štampe betona postala je alat koji ne samo da pruža nove načine materijalizacije građevinskih rješenja već i poboljšava njihove performanse, omogućavajući efikasniju izgradnju. U industriji cementa razvijeni su napredni malteri za 3D štampanje, kako bi se pojednostavila izgradnja velikih projekata i poboljšala logistika. Ova veoma prilagodljiva rješenja ispunjavaju specifične zahtjeve i omogućavaju pametniji dizajn, smanjujući upotrebu materijala na projektu do 50% bez ugrožavanja performansi. 3D štampa koristi samo materijale potrebne za zgrade, a napredni malteri optimizuju količinu korišćenog materijala i minimiziraju greške na gradilištima, omogućavajući bržu izgradnju velikih projekata.

Učiniti zgrade održivim u upotrebi

Održive zgrade su projektovane i izgrađene sa fokusom na energetsku efikasnost, odgovorno korišćenje vode, sisteme toplotne izolacije i prakse koje smanjuju njihov uticaj na životnu sredinu tokom upotrebe. Procenjuje se da će do 80% današnjih zgrada i dalje biti u upotrebi do 2050. godine, naglašavajući važnost usvajanja praksi koje minimiziraju njihov uticaj i doprinose energetskoj efikasnosti.

Za poboljšanje energetske efikasnosti zgrada, pametni sistemi izolacije predstavljaju korisnu strategiju. Primjer jednog takvog sistema se sastoji od mineralne pjene koja se u potpunosti može reciklirati, sastavljena od cementne suspenzije, vodene pjene i zatvorenih i raspoređenih vazdušnih mjehurića. Ovo ih čini prilagodljivim različitim strukturama i klimatskim uslovima i takođe održivom opcijom za poboljšanje efikasnosti omotača zgrade. Njegovim korišćenjem moguće je ograničiti uticaj na životnu sredinu i smanjiti troškove grijanja i hlađenja. Štaviše, budući da je na bazi minerala, ne emituje isparljiva organska jedinjenja, čime se poboljšava kvalitet vazduha u zatvorenom prostoru.

Rješenja krovova takođe igraju ključnu ulogu u potrazi za održivijim i energetski efikasnijim zgradama. Postoje održive šindre visokih performansi za stambena krovna rješenja, dizajnirane da traju i sa manjim uticajem na životnu sredinu. Za komercijalna krovna rješenja, dostupan je širok spektar zelenih i hladnih krovnih sistema za poboljšanje energetske efikasnosti u urbanim sredinama. Oni igraju ključnu ulogu u smanjenju efekta toplotnog ostrva, uobičajenog u velikim urbanim centrima gde je pejzaž postao siv. Zeleni krovovi, sa vegetacijom, efikasno smanjuju potrebe za grijanjem i hlađenjem, a istovremeno služe i kao prirodni filteri za zagađivače vazduha. Nasuprot tome, hladni krovni sistemi su dizajnirani da odražavaju značajan dio sunčevog zračenja, minimizirajući apsorpciju toplote od strane zgrada.

Cirkularna konstrukcija

Upotreba recikliranog i otpadnog materijala, nastalog pri rušenju objekata, u građevinarstvu je od vitalnog značaja za podsticanje ekološke održivosti i pokretanje kružne gradnje u industriji. Aktivnosti izgradnje i rušenja stvaraju milione tona otpada širom svijeta svake godine. Jedna od inovacija, koje se ističu u ovoj oblasti cirkularnog građenja, jeste ECOCicle, kružna tehnološka platforma razvijena da reciklira otpadne materijale od rušenja, u nova građevinska rješenja bez ugrožavanja performansi. Cement sa ECOCicle-om, na primjer, sadrži najmanje 10% recikliranih materijala, čime se zatvara petlja u izgradnji. Beton sa ECOCicle-om je pogodan za širok spektar primjena, od zgrada do infrastrukture, i može se reciklirati na kraju svog životnog ciklusa.